දැයට කිරුළ හා ගමට ගඟුල - Annual Flood Festival

ඒ කාළේ රූපවාහින් චැනොල් එකේ, "නන්දන වින්දන" කියා වැඩ සටහනක් ගියේය. ඒක තියෙන්නේ මාසෙකට සැරයක්ය. ඒකට කිව්වේ, "නන්දන වින්දන - මාසික විවිධ ප්‍රසංගේ කියලාය. ඕක අම්බානක ජනප්‍රිය උනේය. මේ වැඩේ නිසා, කාන්තාවන්ගේ මාසික විවිධ ප්‍රසංගේ නම් කලේත්, නන්දන වින්දන කියලාය. ඕක මුළු ලංකාවම නරඹනවාමය.

එහෙම එව්වාට කියන්නේ, මන්ත්ලි ඉවෙන්ට් කියාය. ඒ වාගෙම ඇනුවල් ඉවෙන්ටුත් තියෙනවාය. සම හරක් කියන්න ඇනිමල් ෆෙස්ටිවොල් කියාය. හින්ගලෙන් කියන්නේ වාර්ෂික අහවල් එක කියාය. "වාර්ෂික මහා බත් දන් සැල" ඒ වගේ එකක්ය. ඒකෙත් හොඳම එක තියෙන්නේ, කොල්ලුපිටිය පැත්තේ බංගලාවකය, සම හරක් නම් කියන්නේ, ඔය දන්සැලෙන් කෑවෝත්, කෑවාම තමයි කියාය. ඒ නිසා ඒ දන්සැලේ කෝපී බොන්න ගිය තරුණ නායකත්වයන් එහෙම, දැන් ඒ පැත්ත පලාතේ යන්නේ නැතිය.

පොලිටික් කොරන අය වගේම්, ටෙරරිස්ට් කරන අයගේත් එහෙම උත්සව තියෙනවාය. වාර්ෂික ඉල් මහා සමරුව කියන්නේ, ඒ කාළේ ටැරොරිස්ම් කරලා, දැන් හතර පෝයටම සිල් ගන්නා සීල වියාපාරයක වැඩක්ය. නන්දිකඩාල් වලින් බෙල්ල කඩාල් කොර ගත්ත පිරිභාහරනුත්, ඒයාගේ බෝර්ත් ඩේ එක වාර්ෂිකව සැමරුවේය. ඒ හැබයි එහේ නෙමෙය. කොළඹය. එදාට ටී වී කාරයන්ට පට්ට ආතල්ය. මෙහේ උන්ට විතරක් නෙමේය, සී ඇන් ඇන්, බී බී සී, අල් ජසීරා ඔක්කෝටම පුල් ආතල්ය. 

පොඩි කාලේ ඉඳන් පට්ට චරිතයක් තිබ්බ සුචරිත පෙම්දස් මැතිදුනුත්, ඔහොම ඇනිමල් ෆෙස්ටිවෝල් එකක් තිබ්බේය. ඒකට කිව්වේ ගං උදාව කියලාය. ගං උදා කෙසේ වෙතත්, ඒ පැත්තේ තියෙන ගස් කොලන් ටිකට නම් උදා උනේ, ඒ තරම් හොන්ද කාළයක් නම් නෙමේය. මේ ආන්ඩුවේ මහරජානෝත්, එහෙම අනිමල් ෆැස්ටිවෝල් එකක් තියනවාය. ඒකට කියන්නේ දැයට කිරුළ කියලාය. පඩත්තල වේස් කොල්ලෝ නම් කියන්නේ, ණයට කිරුළ කියලාය.

ඔය දැට කිරුළ අපේ ඔලුවේ දානවැයි මයේ දෙයියෝ කියා, මාතර පැත්තේ උන් පොළොවේ පස් කනවාය. ඔය අතරේ එතනට ආපු, පස් කමින් අවුට් කියන මාස්ටර් බාස්ටඩ්, කැම්පස් කොල්ලන්ගේ ඔළුවේ බලෙන් කිරුළ දාලා, පොල්ලෙන් පොඩ්ඩක් තට්ටු කරනවාය. එහෙම කරන්නේ හරියට ෆිට් වෙන්න මිසක්කා, වෙන මළ හත්තිලව්වකට නෙමේය.

යුද්දේ දිනලා තියෙන ඇනිමල් ෆැස්ටිවෝල් වගේම, බලෙන් දීලා ගිය නිදහසත්, ලැජ්ජා නැතිව ඇනිමලි මහා ඉහලින්ම සමරනවාය. එහෙම සුද්දා මේක බලෙන් දාලා ගිහිල්ලා දැන් අවුරුදු 66 ක්ද කොහෙද වෙනවාය. ඒත් අපේ උන්ට, අවුරුද්දකට සැරයක් තියෙන "ගමට ගඟුල" ෆැස්ටිවෝල් එක නවත්ත ගන්න බැරි වෙලා තියෙනවාය.

ගමට ගඟුල කියන්නේ. කැළණි, කළු, ගිං, නිල්වලා යන සිව් මහා ගංඟාවෝ, අවුරුද්දකට සැරයක් ගම් නියම් ගම් යට කරමින් ගන්නා, ආතල් එකය. මේක අවුරුද්දකට සැරයක් හැමදාම එනවාය. ඒත් මේවාට විසඳුමක් අද වෙනකන් නැතිය.

මම හිතන හැටියට, මේවාට විසඳුම් අපේ උන් ළඟ නැතිය. ලෝකේ තියෙන මහා ගංඟාවෝ එක්ක බැලුවාම මේවා නිකං චූ පාරවල්ය. එහෙම නැත්නම් පොඩි ඇළ පාරවල්ය. මෙහේ එකෙක්වත් නැත්නම්, පිට රටින් හරි ගෙනල්ලා කොමිස් බැරිනම්, කොකිස් හරි කාළා මේකට විසඳුමක් දෙන්නම ඕනාය.

අපේ උන්ටත් මේක නිකන් අර හැමදාම දකින් කුකුළාගේ කරමලේ කේස් එක වගේ. ගං වතුර ගැලුවාම පට්ට ආතල් එකක් ගන්න බලාගෙන ඉන්න සීන් එකක් වෙලාය. හැම එකාගේම පුක චූන් වෙන්නේ, එක පාරටම, මිලි ලීටර් 200-300 මහා වර්ෂාපතන වැටුනායින් පස්සේය. කාළගුණේ පිස්සු හුටංලාට පෙර මෝසම් තත්වේ මතක් වෙනකොට පවුල් 10,000 විතර වතුරෙන් යට වෙලා අහවරය. 100,000 විතර අවතැන් වෙලා අහවරය. දේපළ විනෂය කෝටී ගනනින්ය. 

රත්නපුර, කළුතර, ගාල්ල, මාතර ඉන්නා ඇට්ටි හැලෙන්න දෙන, රත්තරන්ලාත්, පවිත්රි දේවීලාත්, නයනා කුමාරිලාත්, දත් දොස්තරලාත්, ජෝන් බාස්ලාත්, වාසුදේවලාත්, පොලොස් කොට්ටෝටෘවෝත්, කැසිනෝ ඒජන්තලාත් එකෙක්වත් බෙහතකටත් හොයා ගන්න නැතිය. දෙවන මහින්ද ගේමට බහින්නේ මේ කාළයේය. එයත් හම්බන්තොටමය, එයාට ගං වතුර මතක් වෙන්නේත් නාහෙනුත් ඉහලට ගැලුවායින් පස්සේය. 

සමහර පැතිවල මිනිස්සුන්ට, වියලි ආහාර තියා, වතුර බෝතලයක් වත් හම්බ වෙලා නැතිය. උන් කියන්නේ ගිරාමයා දුන්නේ නෑ කියාය. සමහර වෙලාවට ගිරාමයාත් ඇත්තේ, වහලක් උඩට වෙලාය. එහෙමනම් ගිරාමයා රිපෝට් කරන එකා ඌ ගැන පොඩ්ඩක් හොයා බලන්න ඕනාය. අඩුගානේ එහෙම ජාලයක්වත් හදාගෙන තියෙන්න ඕනාය. සම හරක් නම්, ටී වී කාරයෝත් දාගෙන බත් පැකට් දෙසීයක් විහර දීලා ෆුල් මාක්ස් දාගන්නවාය. 

මේවාට විසඳුම් සොයන්න ඕන, ගං වතුර කාළේ නෙමේය. ඒවා නැති කාළයේය. එතකොට විපතක් වූ සැනින්, සියල්ලන්ටම, අවම පහසුකම් වත් සලසා දිය හැකිය. තවත් ප්‍රශ්ණයක් වන්නේ, මෙහම වතුරට යට වන තැන්වල, ගෙවල් දොරවල් හදන්න දෙන්නේ ඇයිද කියනා ප්‍රශ්ණයය. නාය යන තැන් වල ගෙවල් දොරවල් හදන්න අවසර දෙන්නේ ඇයි කියන ප්‍රශ්ණයය. මම දන්නා තරමින්, ආන්ඩුවේ අවසරයක් නොමැතිව, කක්කුස්සියක් වත් හදන්නට බැරිය. තත්වය එසේනම්, මේ අන්තරායකාරි තැන්, මිනිස්සුන්ට පදිංචිය සඳහා නිර්දේශ කොරනා, අම්බරුවෝ කවුරුන්ද?

කැළණි ගඟේ කොළඹ ප්‍රදේශය ආසන්නයේ, බන්ට් ඉඳිකර ඇති නිසා, කොළබ නගරයත් වත්තල ප්‍රදේශයත්, ජලයෙන් යට වන්නේ නැති බව පැරැන්නෝ කියනවාය. මොකා හැදුවත්, ඒවා ඉතා හොඳ වැඩය. අනාගතය වෙනුවෙන් කරනා යහපත් ආයෝජනයන්ය. එහෙත් එම බන්ට්ස් වල තත්වයද, දැන් තරමක් අබලන් බවට වාර්ථා පලවිය. ඒවාට පිලියම් නොයොදා මහා විනාසයක් වෙනකන්ම, ඇස් පියා ගෙන, කන් වසාගෙන සිටීම, අපේ රටේ නිළධාරින්ගේ මෙන්ම හැම එකාගෙම සිරිතය. 

වසරක් පාස සිඳුවන මේ ස්වාභාවික විපත නිසා විනාෂ වන දේපල ජීවීත හා ජාතික ධනය බොහෝය. රත්නපුර නගරයේ නව නගරයක් ඉඳි කලද. රජයේ කාර්යාල හා වැදගත් ස්ථාන සියල්ල ඇත්තේ පැරණි නගරයේමය. එක්කෝ එවන් වැඩ සටහනක් හෝ. වේලී ඉඳිකිරීම් හෝ සිඳු කර, මේ විපතෙන් රට මුදවා නොගන්නේ නම්, මේවාට වග කියනා උන්, සමහර විට ඔය මොසම් වැසි සමහ එන, අකුණු සැර වල ප්‍රහාරයන්ට ලක් වෙන්නටත් පුළුවන්ය. 

ඒ වගත් මෙසේය....