කොළඹ ගංවතුර, ආපදා කළමනාකරණය හා ගරානාව - Colombo Floods, Disster Management & Govt. Fund

ලංකාවම ගං වතුරෙන් යට විය. හැමෝම දැක්කේ කොළඹ පමණක්මය. සුපුරුදු පරිදි ආන්ඩුව ගං වතුරේද නෑවේය. බුදු පිළිම නිරාවරණ, ධාතු ප්‍රදර්ශණ, ආළෝක පූජා, තොරණ විවෘත කිරීම් සියල්ලෙන්ම පසුව ගං වතුරෙන් ආපදාවට පත් පිරිස් බැලීමට රටේ නායකයාට සිහිවන්නට ඇත්තේ පත්තරයක් බලන්න්ට ඉස්පාසුවක් නොමැති නිසා වෙන්ටැතිය. ඒ ගැන එතුමාට දොස් කීම වැරදිය. හැම දේම එතුමාට කිරීමට නොහැකි හේතුවෙන්,  ආපදා කළමණාකරනය සඳහා ඇමති කෙනෙක් පත් කොරලා වෙනම අමාත්තියන්සයක් පිහුටුවා තියෙන්නේ ඒ වෙනුවෙන්ය.

එහෙත් උන් කරපු කිසි දෙයක් නැතිය. නලීන් දිල්රුක්ෂ ආරම්බ කළ දිවා ආහාර වේල පරිත්‍යාග කිරීමේ වැඩ පිලිවල බාර ගත්තේ, රීරී යකාගේ චැනල් එකය. රීරී යකා දන වටක් වතුරේ බැස, "වතුර මට්ටම ඉහළ යනවා මක්කා හරි කරපියව් යකුනේ..." කිව්වාට, ආන්ඩුව ඒ බව පයිසෙකට මායිම් කළේ නැතිය. උන් කිව්වේ මූ මිනිස්සු කුලප්පු කරනවා කියලාය. ඊටත් හේතුවක් ඇත. හැමදාම "කොටියා එනවා..." කියා කෑ ගැසු කොලුවා, කොටියා ඇත්තටම ආ දවසේ කෑ ගැසුවාම, එකෙක් වත් ගනන් ගත්තේ නැතිය. ඒත් කොටියා ඇත්තටම ආවේය.

Nalin the Greatest

පෞද්ගලික නාලිකා ආරම්බ කළ වැඩ සටහන, රජයේ නාලිකාවන්ද පටන් ගත්තේ ඉන් පසුවය. ඇත්තටම මේ නාලිකා ටික නැති වූයේ නම්, විපතට පත් ජනයා අදටත් හාමතේය. ආපදා කළමනාකරණ මද්දියස්තානේ උන් මේස දෙකකට වී ආතල් එකේ ඉන්නවා දැක්කේද, මේ නාලිකා වලට පින් සිද්ද වන්නටය. මහා සුනාමියකින් විනාශ වී ගිය රටක, ස්වාභාවික විපතකදි ජනයාට පිලිසරන වීමේ කිසිඳු ක්‍රියා මාර්‍ගයයක් අදටත් ඇත්තේ නැතිය. අනිවාර්යයෙන් ඉදිරියටත් නැත.

පිහිටට ආවේ, මේ කාළකන්නි ආයතන හා පාලකයන් නඩත්තු කරන ජනතාවමය. ඔවුන් කළ උපකාර නොවන්නට, හමුදාවට හා පොලීසියට කළ හැකි ලබ්බක්ද නැතිය. ඔවුන්ගේ ආධාරද බෙදා හැරියේ නාලිකාවන් සතු දිවයින පුරා විසිරි සිටිනා වාර්ථාකරුවන්ගේ ආධාරයෙන්ය. සිරස නාලිකාවේ පෙන්වූ පරිදි, නාය යාම් හේතුවෙන් බාහිර සම්බන්ධතා නොමැති වූ ගමකට, අහාර වේලක් ලැබුනේ දින හතරකට පසුවය. හෙලිකොප්පරයකින් හෝ එම ගමට වියලි ආහාර ටිකක් බෙදා හැරීමට නොහැකි වූයේ, ආන්ඩුවේ අකාර්යක්ෂම ආපදා කළමනාකරණය නිසාවෙන් හා හෙලිකොප්පර සියල්ල ළොකු ලොක්කන්ගේ "ෆ්ලඩ් ටුවර්" සඳහා යොදවා තිබූ නිසාය.

Chathura - The Reeri Yaka

මේක හිඟන රටක් කියා වෙන රටවල උන් හිතනා නිසා කෝටී ගනන් වටිනා වාහන ඉල්ලන, බදු පිට බදු ගසා හොරා කාපු උන් හා මඟුල් කන කාළකන්නි දේශපාලුවන්, අද විලි ලැජ්ජාවක් නැතිව අරමුදලකට මුදල් එකතු කිරීමට පටන් ගෙන ඇත. අප නම් ජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ, එක සත පහක් මුන්ගේ ආතල් සඳහා සම්මාදම් නොකරනා මෙන්ය. මේ කිරීමට දත් කන්නේ "හෙල්පින් හම්බන්තොට" සීන් එකේ අනිත් වැඩේය. ඒ නිසා පරිප්පු වඩේ එකක් හෝ දී වින්දිතයාට පිහිට වනු විනා එක සත පහක් මේ වැඩ වලට දී, පස්සෙ හූල්ලන්න එපා කියලාය. සමහර රජයේ ආයතන වල උන්ද තම දිනක වැටුප පරිත්‍යාග කරමින් විපතට පත් උන්ට ආධාර කරද්දි, මේ පාලකයන් අද වන තෙක් විපතට පත් ජනතාව වෙනුවෙන් කළේ කුමක්ද...?

මුළු ලංකාවටම නොනවත්වා පැය 24 ක් පමණ වැසි ඇද වැටුනේ 15 වන ඉරිදා දිනයේය. එසේ මහ වැසි ඇද වැටුනද කොළඹට ගං වතුරක් ඇති වූයේ නැත. ඝෝඨා විසින් අළුත් වැඩියා කරන ලද, නඩත්තුවක් නොමැතිව අත් හැර දැමූ කාණු පද්දතිය පිරිසිඳු කිරීමෙන් පසු, සැමදා යට වන කොළඹ නගරයේ වතුර බිංදුවක්වත් ඉතිරි වූයේ නැත. එම කාණු පද්දතිය එදා මෙන්ම තිබුනේ වී නම්, 1987 දී මෙන් කොළඹ කුරුඳුවත්තද යට වනවා නොඅනුමානය. කෙසේ හෝ එම තත්වය ඇති වූයේ නැත. කැළණි ගඟේ ජල මට්ටම වැඩී වූ විට බියගම, මල්වාන, බොල්ලෑගල වැනි ප්‍රදේශ ගං වතුරට බිලි වීම අප කුඩා කාළයේ සිට දැක පුරුදු දේවල්ය. ඒවාට අප මෙතෙක් ජීවත්වූ කාළය තුල විසඳුමක් නොලැබුනා සේම, අපේ ජීවිත කාලය තුලද විසඳුමක් ඇති වන්නේ නැති බවත්, ගං වතුර සෙම බුදු ෂුවර්ය. 

ඒ පැත්ත අමතක කලද, ළෝකටම පෙනෙනා මෙගා පොලිස් ගොඩනැගීමට යන කොළඹ හෙලිවැල්ලෙන් තැබීම කිසිවකුටත් හොඳ නැත. ගං වතුරෙන් කොළඹ යට වීමත් ජනතාව පිට දමා ආන්ඩුව බේරෙන්නට තැත් කිරීම මේ දවස්වල ගජරාමෙට නැගලා යන්නේය. සියල්ල සිඳු වී තිබෙන්නේ ජනතාව වගුරු බිම් ගොඩ කල හේතුවෙන්ය. අප දන්නා ආකාරයට නම් සාමාන්නිය ජනතාවට වගුරු බිම් ගොඩ කොරන්නට බැරිය. ඕවා කරන්නේ කාළකන්නි දේසපාලුවෝමය. ඒ ගේම, නොම්මර එකේ පාතාල බිසිනොස් එකක්ය. මොන ආන්ඩුවේ එකත් ඒවාට කිසි අවුලක් නැතිව සප් එක දෙන්නේය. දැන් ඔය මොන පිලියම් ගෙනාවත් හෙට අනිද්දාට ආයෙත් වැස්සොත් කොළඹ යට වෙනවාමය.

දැන් කළ යුතුව ඇත්තේ අඩු පිරිවැයක් සහිත ස්ථිර විසඳුමකි. පහසුම විසඳුම පොම්පාගාර ඉඳිකිරීමයි. ගිං ගඟ යෝජනා ක්‍රමය (බන්ට්) තුල ඉඳිකරන ළද එවන් පොම්පාගාර රාශියක් නිසා, එම යෝජනා ක්‍රමය ඉඳිකිරීමට පෙර ගංවතුරට යටවු ප්‍රදේශයන් මෙන්ම කුඹුරු රාශියක් අදටත් කිසි උවදුරකට ලක් නොවී තිබේ. එහෙත් අප දන්නා තරමින් කැළණි ගඟේ බන්ට් එක අද්දර එකඳු පොම්පාගාරයක් හෝ ඇත්තේ නැත. වැසි දිය ගඟට එකතු වීමට ඇළ මාර්‍ග ඉඳිකොට ඇතත්, ගඟේ ජළ මට්ටම ඉහළ ගිය විට එම ඇළ මාර්‍ග සියල්ලම ගේට්ටු යොදා වසා දමනු ලැබේ. මීට පෙර සිඳු කළේද එයයි. එහෙත් මෙවර ගඟ පිටාර ගැලුවේ හංවැල්ල ප්‍රදේශයෙනි. කිසිඳු වර්ෂාවක් නොමැතිව, ඇස් පනා පිට කොළඹ පහත් බිම් සියල්ලම ගං වතුරට බිලි වූයේ ඒ හේතුවෙනි. 

ඇළ මාර්‍ග වසා දමනා ස්ථානවල පොම්පාගාර ඉඳිකොට කොළඹ නඟරයේ වැඩි පුර එකතුවන ජළය පහසුවෙන් කැළණි ගඟට එකතු කළ හැක. එමෙන්ම මෝය කට පුළුල් කිරීමද අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම කළ යුතුව ඇති තවත් කාර්යයකි. මෙයට තවත් පිලියමක් ඇත. එනම් වැලි ගොඩ දැමීමට නැවත් ඉඩ ලබා දීමයි. හැමදාම යට වන රත්නපුරය, දැන් ගං වතුරට බිලි නොවන්නේ අවසරය මත හා අනවසර ලෙස මැණික් ගොඩ දැමීම සඳහා ගන්ඟේ වැලි ගොඩ දැමූ හේතුවෙනි. අද එම ගඟේ ගැඹුර වැඩි වී ඇත.

නමුත් කැළණි ගඟේ මෙය කළ යුතුව ඇත්තේ ඉතා පරෙස්සමෙනි. ඒයට හේතුවක් නම් කොළඹට බීමට ජළය සපයා ගන්නේ කැළණි ගඟෙන් වීමයි. එම නිසා මුහුදු ජළය ගඟේ ජළය හා මුසු නොවීමට, හංවැල්ල ප්‍රදේශයට පහළින් වේල්ලක් ඉඳි කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මීට ටික කළකට පෙර කුමක් හෝ නාලිකාවක් මඟින් සිඳු කල වාර්ථා වැඩ සටහනකින් පෙන්වා සිටියේ, කැළණි ගඟේ වතුර වල තත්වය ( pH අගය) ඉතාමත් පහළ බවයි. ඉඳින් මෙවන් බාදකයක් මඟින්, කොළඹ ප්‍රදේශයේ ජළය, ඉහළින් පැමිණෙන ජළය හා මුසු වීම සම්පූර්ණයෙන්ම නවතිනවා ඇත.

කෙසේ හෝ මහා නඟර නිර්මාණය කිරීමට සැරසෙන ආන්ඩුවක්, මේ සඳහා ස්ථිර විසඳුම් සොයා ගත යුතුව ඇත. එහෙත් ඒ සඳහා උපදෙස් ගත යුත්තේ සම්මාණ මහාචාර්ය කපිල දහනායක වැනි පොතේ ගුරාලාගෙන් නම් නොවන්නේමය. උන්න්නැහේ "අරණායක" නාය යෑමෙන් පසු සඳහන් කළේ, නැවත් ඒ ප්‍රදේශයේ නාය යෑමක් කිසි ලෙසකින්වත් සිඳු නොවනා බවයි. එහෙත් එම ස්ථානයම නැවත කීප වරක්ද, එයින් මදකට එහායින් පිහිටා ඇති කඹරගල කන්දද නාය ගියේ, දෙනෝදාහක් බලාගෙන සිටිද්දීය.

නාය යෑම් ගැන උන්න්නැහේලාට වඩා එම ප්‍රදේශ වල ජීවත් වන ජනතාව හොඳින් දනී. සුද්දාගේ කාළේ ඉඳිකල ලැයිම් වල ජීවත් වන ජනතාව ජීවත් වන්නේ මරණ සහතිකය දෝතින්ම දරාගෙනය. එබැවින් ඔවුන්ට ආරක්ෂිත ප්‍රදේශවලින් නිවාස තනා දීමද රජයේ යුතු කමක්ය. ඒ සඳහා ආරක්ෂිත ඉඩම් මේ වාගේ ප්‍රොපෙසර්ලාගෙන් තෝරා ගන්නට ගියහොත් නම් ඒ ජනතාවටත් නාය නොගිය බුදු හාන්දුරුවන්ගේ සරණමය.

අම්මට සිරි ලංකාවේ ආරක්ෂක සේනාවන්ටද, පාට පක්ෂ බේදයකින් තොරව විපතට පත් ජනතාවට කෙසෙල් ගෙඩියකින් හෝ උපකාරයක් කළ සියළු දෙනාටමද අපේ ගෞරවාදරය හිමි වනවාය. එමෙන්ම විපතට පත් ජනතාවගේ වස්තුව හා දේපල ආරක්ෂා කිරීම සඳහා රැගෙන ගිය සුපින්වතුන්ටද, එයට පූර්ණ දායකත්වය සැපයූ ආන්ඩුවටද අපගේ මෙව්වා එක හිමි වෙනවාය. (කිසිවක්ම කළ නොහැකි වුවද අවම වශයෙන් ජනයාගේ දේපළ හෝ ආරක්ෂා කර දීමෙ කිසිම වැඩ පිලිවලක්ද ඔවුන්ට තිබුනේ නැත.) ජේ ආර් පප්පා කිව්වා මෙන් අපේ ආරක්ෂාව අපිම සලසා ගත්තේය.

මේ ගං වතුර හේතුවෙන් මාතලන් දන්නා මහින්දලා තුන් දෙනෙක් බොහෝ දුක් වෙනවාය. එකෙක් නම්, පොඩි කාළේ සිට මැන්ගෝ ෆ්‍රෙන්ඩ් කෙනෙකු වන, ගංවතුරට යට වීමට දින දෙකකට පෙර තම අළුත් නිවසට ගෙවදුන මහින්ද ඩයස්ය. අනෙකා පසුගිය ආන්ඩුවේ ආපදා අමාත්ත මහින්ද අමරවීරය (හේතුව දන්නවා ඇත.) අනෙකා මහින්ද රාජපක්ෂ මහත්තයාය. උන්නාන්සේ බුදු හාන්දුරුවන් ඉදිරියේ පපුවට ගසමින් කෑ ගහන්නේ, ඇයි හාන්දුරුවනේ මෙහෙම කේස් එකක් මගේ කාලේ ආවේ නැත්තේ කියලාය. එහෙම ආවා නම් "හෙල්පින් කැළණි වැලි" කියලා අරමුදලක් ආරම්බ කොට, ඒ ජනතාවට මගේ මෙව්වා එක නොපිරිහෙලා ඉටු කරන්න තිබුනා නේ යකෝ කියලාය.

විශේෂ -
නෙළුම් අජියාට හා පත්තර මලයාට මඩ ගැසූ, අස්සයා මළ බ්ලොග් පොන්නයන්ගෙන් ආරක්ෂා වීම සඳහා, සියළුම කොමෙන්ට් මොඩරේට් කර ඇත. තුන් වන පාර්ශවයකට එල්ල වන මඩ කොමෙන්ට්ස් හැර, මාතලන්ට එල්ලවන, කුණුහබ්බ නොවෙන, කොමෙන්ට් සියල්ලම, පසුව ප්‍රදර්ශණය කෙරේ... ඒ ගැන කමත්වා...