‘හලාල් බැංකු’ - ඇත්ත හා නැත්ත - Islamic Banking and Champika Ranawaka

- චානුක වත්තේගම -

ලංකාවේ බැංකු කටයුතු පාලනය වන්නේ 1988 අංක 30 දරණ බැංකු කටයුතු පිළිබඳ පනතිනි. මේ පනත ඉස්ලාමීය බැංකුකරණයට ඉඩ සලසමින් සංශෝධනය වන්නේ 2005 දෙසැම්බර් මාසයේ දහ වැනිදාය. ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ පළමුවරට පත්ව සති කිහිපයකිනි. මහ බැංකුවේ වත්මන් අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් පත්වන්ට මාස හයකට කලිනි. එවක මහ බැංකු අධිපති වසර දෙකක පමණ සාපේක්ෂව කෙටි කාලයක් එම පදවිය හෙබවූ සුනිල් මෙන්ඩිස්ය.

ලංකාවෙ පළමුවන ඉස්ලාමීය බැංකු ලැයිසම නිකුත් වන්නේ 2010 දීය. 2011 අගෝස්තුවේදී මේ බැංකුව ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා අරඹයි. මේ බැංකුවේ නම සොයා ගත හැකි වූ මූලාශ්‍ර කිසිවෙක ඍජුව නොකියැවේ. හරියටම අපරාධකරුවකු සඟවන්ට දරණ වෑයමක් සේය. හැබැයි වෙනත් දත්ත අනුව මෙය  සාපේක්ෂව කුඩා බැංකුවක් වන අමානා බැංකුව බව සිතිය හැකිය. මේ බැංකුව තමන් හඳුන්වා ගන්නේ තනිකරම ශරියා නීත්‍යානුකූලව බැංකු සේවාවන් සපයන එකම බැංකුව ලෙසිනි. මීට අමතරව පකිස්ථානු සම්භවයක් සහිත එම්. සී. බී. බැංකුවද ඉස්ලාමීය බැංකු සේවාවන් ලබා දීමේ පුරෝගාමියෙකි. එයද ශාඛා හයක් පමණක් ඇති කුඩා බැංකුවකි. ඉන් හතරක් කොළඹය (කොළඹ කොටුව, මරදාන, පිටකොටුව හා වැල්ලවත්ත). දෙකක් පිට පළාත්වලය (මහනුවර හා මඩකලපුව). මේ බැංකු දෙකම සිය ගනුදෙනුකරුවන්ට ඉස්ලාමීය බැංකු සේවාවන් ඇති කිරීමේ අරුමයක් නොවේ. ඔවුන්ගේ වෙළඳපළ විශාල ලෙස මුස්ලිම් ජනතාව අතරම බව පැහැදිළිය.

බැංකු කටයුතු පිළිබඳ පනත සංශෝධනය වී වසර නවයකට පසුව, තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍ය පාඨලී චම්පික රණවක ශිශිර තාරකා නින්දෙන් අවදි වන විට පාලම යටින් බොහෝ දිය ගලා ගොස් හමාරය. ඒ වන විට ලංකා බැංකුව, කොමර්ෂල් බැංකුව, හැටන් නැෂනල් බංකුව හා එන්. ඩී. බී. බැංකුව ඉස්ලාමීය බැංකු ඒකක පිහිටුවා ගෙන සිටිති. (මේ තොරතුරු ලබා ගන්නේ ඒ ඒ බැංකු වල වෙබ් අඩවි වලින් හා පුවත්පත් නිවේදන වලිනි. ඉස්ලාමීය බැංකු සේවාවන් සපයන බැංකු ලැයිස්තුවක් එක තැනෙක සොයා ගන්ට නැත.  අවම වශයෙන් ඉහත බැංකු හය එම සේවා සපයයි. තව තියෙන්ට පිළිවන.)  බැංකු නොවන මූල්‍ය ආයතන රාශියක්ද ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා සපයයි. 2011 දී උපදේශක ආයතනයක් විසින් කරන ලද සමීක්ෂණයක් අනුව ලංකාවේ ඉස්ලාමීය බැංකු හා මුල්‍ය සේවාවන් සපයන මුළු ආයතන ගණන දොළහකි. (මේ වන විට එය ඊට වඩා වැඩි විය හැකිය.) ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ බැංකු විදු පියෙස  (තවත් ආයතන අතර) ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය පිළිබඳ පුහුණු පාඨමාලා පවත්වයි. එසේම මහ බැංකුව ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය පිළිබඳ උපදෙස් නිකුත් කරයි. කොටින්ම ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය යනු තවදුරටත් ආගන්තුක දෙයක් නොවන තරමට අපට සමීපව සිටියි.

එක් ඇස්තමේන්තුවකට අනුව ලංකාවේ ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා පිණිස ඇති වෙළඳපළ විභවය රුපියල් බිලියන 150 කි. ඩොලර් බිලියන 1.15 කි. සන්සන්දනයක් සේ ලංකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් 1.7% කි. දළ වශයෙන් වසරකට ලංකාවේ රජයේ සමස්ත අධ්‍යාපන වියදමට සමානය. දැනට මෙයින් ටැප් කොට ඇත්තේ සියයට දහයක් පමණ බව ඒ ඇස්තමේන්තුවම කියයි.

මෙහිදී අමාත්‍ය රණවකගේ ප්‍රතිචාරය අපට අනුමාන කළ හැක්කකි. ඔහු “බැංකු හලාල් වීම” ගැන කතා කරයි. එක රටක තිබිය යුත්තේ එක නීතියකැයි කියයි. ඇඳුමින්, ආහාර වලින්, අධ්‍යාපනයෙන්, මූල්‍ය කටයුතු වලින් සමාජය වෙනස් මාර්ග ගැනීම 'සමාජ බෙදුම්වාදය'කැයි හඳුනා ගනියි. මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලය විසින් ශරියා නීතිය යටතේ ක්‍රියාත්මක වීමට බැංකුවලට අවසර දීම මේ සමාජ බෙදුම්වාදයට මඟ පාදන අත්වැලක් සේ දකියි. ඒ පිළිබඳව අනාගතයේ ඇතිවිය හැකැයි ඔහු සිතන ව්‍යසන වලට මුදල් මණ්ඩලය වගකිවයුතුය කියයි. එසේම අනාගතයේදී බැංකු වල කවුන්ටර් බෞද්ධ කවුන්ටර්, ක්‍රිස්තියානි කවුන්ටර්, ඉස්ලාම් කවුන්ටර් හැටියටත් පොලී අනුපාත බෞද්ධ පොලී අනුපාත, ක්‍රිස්තියානි පොලී අනුපාත, ඉස්ලාම් පොලී අනුපාත ලෙසත් වර්ගීකරණය වෙතැයි බියවෙයි. එසේම මේ බැංකු කටයුතු පාලනය කිරීම පිණිස ජමිතුල් උලමා සංවිධානයේ පුද්ගලයින් සිව් දෙනකු පත් කර ඇතැයි ඔහු කියයි.

ඉස්ලාමීය බැංකු ක්‍රමය ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වීම අමාත්‍ය රණවක කියන විදිහට ‘ප්‍රශ්නයක්’ නම් ඒ ‘ප්‍රශ්නයේ’ පැතිකඩ දෙකක් මම හඳුනා ගනිමි.

පළමුවැන්න සංස්කෘතික පැතිකඩය. අපේ රටේ ඊනියා ජාතිකවාදීන් බිහිවනු දකින්ට කැමැති කල් වැසි වසින, අටුකොටු පිරුණු, පිරිමින් හැමදෙනාම අමාත්‍ය රණවක සේ එකම විදිහට සුදෝ සුදු ජාතික ඇඳුම අඳින, ගැහැණුන් එසේම සුදෝ සුදු ඔසරි අඳින, මිනිසුන් ධාර්මික රැකියාවන්හි පමණක් නියැළෙන, පස් පවින් හා මස් මාංශයෙන් මිදුණු, සතර පෝයට පවුලේ සියළු දෙනා එක්ව තෙල්, මල්, ගිලන්පස, දැහැත් අතැතිව වැව් ඉස්මත්තේ පන්සලට යන, ගමේ පන්සලේ හාමුදුරුවන් අර්ථයෙන් ධර්මයෙන් දායකයින්ට අනුශාසනා කරන, රහසින්වත් පව් නොකරන, මොනොලිතික ආර්ය සිංහල බෞද්ධ කේතුමතියන්ය. අවාසනාවකට මෙන් අපට ජීවත්වන්ට සිදුවී ඇති සැබෑ සමාජය මේ ෆැන්ටසියෙන් බොහෝ ඈතය. මිනිස්සු ජාතික ඇඳුම වෙනුවට කලිසම් හඳිති. ගැහැණු ඔසරි ඉවත ලා ඩෙනිම් අඳිති. මැක්ඩොනල්ඩ්ස් යති. තම රුචි අරුචිකම් අනුව ආහාර ගනිති. ෆැන්ටසි ධර්ම රාජ්‍යයන් තුළ නොසිදුවෙතැයි සිතිය හැකි බොහෝ ‘දුසිරිත්හිද’ නියැළෙති. සිගරැට් බොති. ගංජා උරති. මත්පැන් පානය කරති. එසේ කොට වාහන එළවා අනතුරු සිදු කරගෙන දඩ කති. ඒ අහු අස්සේ යම් යම් ජන කොටස් (සිංහල බෞද්ධයින් පවා)  මෙරට බහුතරයට ආගන්තුක, එහෙත් වෙනත් රටවලදී ගොඩයට මැජික් නොවන සිස්ටම්, සිරිත් විරිත්, හැසිරීම්, ආගමික, සංස්කෘතිමය ආකල්ප මෙහි ගෙන එති. ඒ අතර ලැම්බෝගිනි, කැසිනෝ සේම ඉස්ලාමීය බැංකු ක්‍රමයද වේ.

අමාත්‍ය රණවක ඉස්ලාමීය බැංකු ක්‍රමය ලංකාවේ ව්‍යාප්ත වෙනු දකින්ට අකැමැති හුදෙක් ආගමික හෝ සංස්කෘතිකමය හේතූන් නිසා නම් ඔහුට ඇත්තේ ඒකවරණයකැයි සිතමි. ඒ පූර්ණ සංවෘත සමාජ ආර්ථික ක්‍රමයක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමය. දැනට එවැන්නක් දකින්ට ඇති එකම ආසියානු රට උතුරු කොරියාවය. මේ ලංකාවේ ඊනියා ජාතිකවාදීන්ට ටක්කෙටම ගැළපෙන රටකැයි සිතමි. අමුතු අමුතු ඇඳුම් ස්ටයිල් නොවේ. මුළු රටේම මාර එකමිතියක් ඇත. රටේ නායකයා කොණ්ඩය කපන ස්ටයිල් එකටම මිනිස්සුද කොණ්ඩය කපති. ගෙයක් ගිනි ගත්තොත් තමන්ගේ කුඩා දරුවන් එළියට ගන්ටත් පළමු ගෙදර ඉහළින්ම එල්ලා ඇති රාජ්‍ය නායකයාගේ පින්තූරය බේරා ගනිති.

උතුරු කොරියාව මෙන් නොව, විවිධත්වයක් ඇති, දේශපාලන නිදහස ඇති, සමාජ ආර්ථික ක්‍රමයේ විවෘත භාවයක් ඇති  හැම ආසියානු රටකම ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා ක්‍රියාත්මකය. ජපානයේ, චීනයේ, කොරියාවේ, තායිලන්තයේ ඉස්ලාමික බැංකු ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය ඉන්ටර්නෙට් වලින් පහසුවෙන් දැකගත, දැනගත හැකිය. මේ කිසිවෙක් මුස්ලිම් රටවල් නොවේ. ඉන් සමහරක මුස්ලිම් ප්‍රතිශතය ලංකාවෙ මුස්ලිම් ප්‍රතිශතයටද අඩුය. එසේම ඉස්ලාමීය බැංකු ක්‍රමයට විරුද්ධ චම්පික රණවකලා මේ සමාජයන්හිද සිටිනවා විය හැකිය. හැබැයි ඒ සියළු දේ මැද මේ රටවල් ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා පවත්වා ගෙන යති. ඒ ජගත්කරණයේ ස්වභාවයයි. සංස්කෘති මිශ්‍ර වීම ජගත්කරණයේ ට්‍රේඩ් මාක් එකයි. සිංගප්පූරුවේ සෙරන්ගූන් රෝඩ් එකේ අවන්හල්වලදීද කිරිහොදි සමඟ පිට්ටු කෑ හැකිය. බෙයිජිංහි වැංෆුජියාන් වීථියේ චන්න මසාලා සමඟ බටර් නාන් මිළදී ගන්ට ඉන්දියානු අවන්හල් වේ. කැමැති නැත්නම් ජගත්කරණයෙන් ඈත්වන්න.

මේ 'ප්‍රශ්නයේ' දෙවන පැතිකඩ සමාජ-ආර්ථිකය. මෙය සංස්කෘතික පැතිකඩට වඩා වැදගත් හා තීරණාත්මක වේ. අමාත්‍ය රණවක විස්තර කරන ආකාරයේ දේවල් අපේ බැංකු ක්‍රමය තුළ සැබැවින්ම වේ නම් මමද සිරාවට බයවෙමි. උදාහරණයක් හැටියට බෞද්ධයින්ට වෙනම පොළී අනුපාත, ක්‍රිස්තියානින්ට වෙනම පොළී අනුපාත, මුස්ලිමුන්ට වෙනම පොළී අනුපාත ඇතිවේ නම් ඒ අනිවාර්යයෙන්ම අප විරෝධය පළ කළ යුතු කාරණාවකි. මා දන්නා තරමින් මෙවැනි වර්ගවාදී බැංකුකරණ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක වන එකම රට මැලේසියාවය. එහි සුළුතරයන්ට නොලැබෙන සමහරක් මූල්‍යමය සහන බහුතර ඊනියා භූමිපුත්‍රයින්ට හිමිය. මෙය අන්තර්ජාතිකව දැඩි විවේචනයට ලක් වූ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියකි. ලංකාව ගමන් කරමින් සිටින්නේ එතැනට නම් එය පැහැදිළිව වැළකිය යුතුය මමද කල්පනා කරමි. අමාත්‍ය රණවකගේ ඉහත චෝදනා එකින් එක විස්තාරණය කරන්ට මා කැමැති එහෙයිනි.

පළමුව ලංකාවේ බැංකු කටයුතු ජමිතුල් උලමා නියෝජිතයින් ලවා පාලනය කරවීම. මෙසේ සිව් දෙනකුගෙන් සමන්විත උපදේශකයින් පත් කොට ඇත්තේ කවුරුන් විසින්ද අමාත්‍ය රණවක නොකියයි. නමුත් ඔහු ඉන් පෙර හා පසු චෝදනා කරන්නේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලයට හෙයින් මේ පත්වීම් කර ඇත්තේද මුදල් මණ්ඩලය විසින්ය සිතිවිල්ල යමකුට පහළ වීම සාධාරණය. මුදල් මණ්ඩලය මෙවැන්නක් කළේ නම් එය අනිවාර්යයෙන්ම ලොකු වරදකි. බැංකු කටයුතු පාලනය ආගම මිස වෙන මෙලෝ මළ දානයක් නොදන්නා පිරිසකට පැවරිය යුතු නොවේ. හැබැයි මුදල් මණ්ඩලය එවැන්නක් කළේය කිසිම සාක්ෂියක් මට සොයා ගත නොහැකි විය. මේ ගැන මම පුදුම නොවෙමි. මට නොලැබෙන යම් යම් තොරතුරු ඇමැතිවරුන්ට ලැබෙයි. මේ උභතකෝටිකය විසඳිය හැක්කේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවටම පමණෙකි. මුදල් මණ්ඩලය විසින් ලංකාවේ ඉස්ලාමීය බැංකු කටයුතු පාලනය පිණිස ජමිතුල් උලමා නියෝජිතයින් සිව් දෙනකුගෙන් සමන්විත මණ්ඩලයක් පත් කොට තිබේද? එසේ නම් ඒ නියෝජිතයින් කවුද? බැංකුකරණය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ සුදුසුකම් මොනවාද? ඔවුන්ගේ බලතල කවරේද? මහ බැංකුවේ බැංකු අධීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මේ ගැටළු වලට පිළිතුරු ඇතිව නිවේදනයක් නිකුත් කරණු ඇතැයි මම සිතමි.

ඉතිරි චෝදනා කවරේද, ඒවායින් කොපමණ ඇත්තද වටහා ගැන්ම පිණිස අප ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය යනු කිමෙක්ද හඳුනා ගත යුතුය. ආගමික හා සංස්කෘතික පැතිකඩ ඉවත් කළ පසුව ඉස්ලාමීය බැංකුකරණයේ මහා ලොකු යාන්ත්‍රණයක් නැත. බැංකුවක් යනු මූල්‍යමය අතරමැදියෙකි. එය සාමාගෙන් ණය ගෙන අමරට ණයට දෙයි.  සාමාට බැංකුව පොළියක්ද අමර බැංකුවට පොළියක්ද ගෙවයි. බැංකුවේ ආදායම මේ දෙක අතර වෙනසය. එය සිය වියදම් පියවා ගත යුත්තේ මේ ආදායමිනි. එයින් යම් කොටසක් මහ බැංකුව වක්‍රව ලබා ගනියි. ඒ සිය සේවාවන් පිණිසය. තව ටිකක් බදු ලෙස මුදල් අමාත්‍යාංශය අදියි. මේ මුදලද හිතනවාට වඩා විශාලය. උදාහරණයක් හැටියට 2013 වසරේදී පොළී මත රජය ලද බද්ද රුපියල් බිලියන 78 කි. (කෝටි 7,800) එම වසරේම රජය ලද සමස්ත ආදායම් බද්ද රුපියල් බිලියන 18.5 කි. එනම් පොළියට බදු ගැසීමෙන් ලබනා අදායමින් හතරෙන් එකකටත් අඩු මුදලකි සමස්ත ආදායම් බද්ද. පොළිය යනු ආර්ථික ක්‍රමයෙහි කොයි තරම් වැදගත් සංරචකයක්ද යන්න මෙයින් පහැදිළි වේ. සමස්ත ක්‍රමයම රැඳී පවතින්නේ ඒ මතය. ඉස්ලාමීය බැංකු ක්‍රමයේ මූලික වෙනස සාමාට පොළියක් ගෙවීමට බැංකුවට ඉඩ නොදෙන්නක් සේම අමරගෙන් පොළියක් ගැනීමටද ඉඩ නොදීමයි. පොළිය යනු ඉස්ලාම් ධර්මයේ වෙහෙසකින් තොරව ලබන, අධාර්මික ඉපැයීමකැයි කියැවේ. එනිසාම පොළී ලබා ගැන්ම ඉස්ලාමයට අනුව පාපකර්මයකි.

පොළිය බැංකුකරණයෙහිලා කේන්ද්‍රීයය. ඉහත පැහැදිළි කිරීම් වලට අනුව, පොළී අය කිරීමකින් තොරව වර්තමානයේ බැංකු කටයුතු පවත්වා නොගත හැකි බැව් ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ ලොකු දැනුමක් නැත්තකුට වුව වැටහිය යුතුය. එක අතෙකින් උද්ධමනය නිසා මුදලෙහි වටිනාකම අනිවාර්යයෙන් පහළ යයි. පොළී අය නොකරන්නේ නම් යම් කාල පරිච්ඡෙදයකට පසුව ණය හිමියා අතට පත් වන්නේ නාමිකව ඒ අගයම වෙතත් සත්‍ය ලෙස ණය මුදලට වඩා අඩුවෙනි. අනෙක් අතින් තවකකුගේ තෙසක් රියක් හයර් දුවන්ට කුලියට ගන්නා රියැදුරකු දවස අවසානයේ රිය හිමියාට කුලියක් ගෙවන්නාක් සේ ණයට ගන්නා මුදලක් වෙනුවෙන්ද ණයහිමියා ‘කුලියක්’ ලැබීම සාධාරණය. එසේ හෙයින් පොළියක් නැතිව බැංකු කටයුතු වලට පැවැත්මක් නොවේ. ඉස්ලාමීය බැංකුකරණයේදී මේ උභතකෝටිකය විසඳාගන්නේ ගැලවිජ්ජාවකිනි. එහි පොළිය වෙනුවට යොදා ගැනෙන්නේ ලාභය බෙදා ගැන්මයි. ඉහත තෙසක් රිය උදාහරණයෙන්ම ගතහොත් රියැදුරා හා රිය හිමියා වියදම් පියැවීමෙන් පසුව ලාභය බෙදා ගනිති. එය ඔවුන්ගේ එකඟතාවය මත සමෝසම හෝ වෙනත් අනුපාතයකින් විය හැකිය. වැදගත්ම දේ යම් දවසක ලාභයක් නොව අලාභයක් ඇති වන්නේ නම් රිය හිමියාට එදින කිසිවක් නොලැබීමයි. වෙනත් විදියෙකින් කිව්වොත් රිය හිමියා රියැදුරා දෙදෙනාම යම් අනුපාතයකට අවදානම දරති. එහිදී කුලිය වෙනත් වචනයකින් හැඳින්වෙන්නාක් සේ ඉස්ලාමීය බැංකුකරණයේදීද පොළිය වෙනත් වචනයකින් හැඳින්වේ. එසේම එවැනි සමාන්තර සේවා වෙනත් නම් වලින් ඇති තරම් බැංකු පද්ධතිය තුළ පවතියි. එනිසා ඉස්ලාමීය බැංකුකරණයට අනුගත වීම බැංකුවකට තාක්ෂණිකව ලොකු ගැටළුවක් නොවේ.

සංස්කෘතික පැතිකඩ ප්‍රශ්නයක් නොකර ගන්නේ නම් ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය ගැටළුවක් වන එකම හේතුව එමඟින් බැංකුව හා ගනුදෙණුකරුවා නොවන තෙවන පාර්ශ්වයකට ඇතිවිය හැකි පාඩුවකි. අප නැවත තෙසක් රිය නිදසුනට යන්නේ නම් රියැදුරා රිය හිමියාට නිශ්චිත කුලියක් නොගෙවා දවසේ ලාභය ඔහු හා බෙදා ගැන්ම නිසා පසෙක සිටින මට පාඩුවක් වේද? නැත. නමුත් මාද එම රිය හිමියාගෙන්ම තවත් තෙසක් රියක් හයර් දුවන්ට ගන්නා රියැදුරකු නම් මට එහි බලපෑමක් විය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස ආදායම අවම වැසි දිනෙයකදී අනෙක් රියැදුරා කිසිම කුලියක් ලබා නොදෙද්දී රිය හිමියා මගෙන් දවසේ නිශ්චිත කුලිය බලාපොරොත්තු වේ නම් එය මට ගැටළුවෙකි. එසේම ඉස්ලාමීය බැංකු සේවාවන් ලබා ගන්නා ගනුදෙනුකරුවන් වෙනත් ගනුදෙනුකරුවන්ට අහිමි වරප්‍රසාද (උදා: වැඩි පොළියක්) ලබන්නේ නම් එය ගැටළුවක් වේ. එය බැංකුව විසින් ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන්ට වැඩි පොළී අනුපාතයක් ලබා දීමට සම කළ නොහැකිය. ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියකු ඒ වරප්‍රසාදය ලබන්නේ පැහැදිළිව පෙනෙන සාධාරණ හේතුවක් නිසාය. එසේම මේ වරප්‍රසාදය නිශ්චිත වයස සම්පූර්ණ කළ ඕනෑම කෙනෙකුට හිමිවේ. එහි පරිහාරයක් හෙවත් ඩිස්ක්‍රිමිනේෂන් එකක් නැත.

හැබැයි මේ ගැටළුවද විසඳන්ට බැරිකමක්ම නොවේ. කළ යුත්තේ ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා මුස්ලිම් නොවන ගනුදෙනුකරුවන්ටද විවෘත කිරීමයි. ඔවුන් ඒ නමට නොකැමැත්තේ නම් එපිණිස වෙනත් නමක් යොදා ගත හැකිය. එවිට කිසිවකුට සිදුවන අසාධාරණයක් නොවේ. (අනෙක පොළියක් සේ සලකතොත් ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා ගනුදෙනුකරුවන්ට හිමිවන වරප්‍රසාද සැලකිය යුතු තරමින් වෙනස් නොවේ.)

වඩා සංකීර්ණ ප්‍රශ්නය බදු සම්බන්ධයෙනි. ඉහත දැක්වූවාක් සේ බැංකු පොළිය මත බද්ද නිසා රජය ලබන ආදායම අති විශාලය. එය ආදායම් බදු සමස්තය මෙන් සිව් ගුණයකි. ටෙලිකොම් බද්දෙන් ලබන ආදායම මෙන් තුන් ගුණයකි. මීට අමතරව සමාගම් බද්දේ යම් ප්‍රමාණයක් පොළිය මත රඳා පවතියි. ගණන් අති විශාල නිසා ඉතාම සුළු වෙනසක් පවා, සමහරවිට දශම ගණනක වෙනසක් රජයේ බදු ආදායමේ විශාල වෙනසක් කළ හැකිය. මෙය නොසිදුවිය යුතු දෙයකි. ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා හෝ අන් කවර හෝ බැංකු සේවාවක් හඳුන්වා දීම නිසා රටේ බදු ආදායමේ ඌණනයක් වේ නම් එය ගැටළුවකි. එය විසඳා ගත හැක්කේ ඉස්ලාමීය බැංකු කටයුතු වලින් සමාන ප්‍රමාණයක් බදු අයවන සේ පද්ධතියේ වෙනස්කම් කිරීමෙනි. මෙය සරල ක්‍රියාවලියක් නොව ඉතාම සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි. එසේම අපට කටයුතු කරන්ට සිදුව ඇත්තේ ආදායම් බදු දෙපාර්තමේන්තුව නැමැති, මහා පරිමාණ දූෂණ වලට දැනටමත් කිහිපවිටක්ම චිරප්‍රසිද්ධ වී ඇති ආයතනය සමඟ බැව් අමතක නොකළ යුතුය. මේ නිසාම එම ක්‍රියාවලිය පාරදෘශ්‍ය විය යුතුය. ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය නිසා රජයට අය වන බදු ප්‍රමාණයේ ඌණනයක් නොවන බවට මුදල් මණ්ඩලය සහතික විය යුතුය. (ඇත්තටම බදු ප්‍රමාණය ටක්කෙටම සමාන වන පරිදි පද්ධති වෙනසක් කරන්ට් අසීරුය. එනිසා එය සුළු වශයෙන් වැඩි වන පරිදි පද්ධති සකස් විය යුතුය.) මෙසේ නොවන්නේ නම් අපටද අමාත්‍ය රණවක සමඟ විරෝධයට එක් වන්ට සිදුවේ. ඒ කවර හෙයින්ද දීර්ඝ පැහැදිළි කිරීමක් අනවශ්‍යය සිතමි.

දෙවන සංකීර්ණ ප්‍රශ්නය මානව සම්පත් සම්බන්ධයෙනි. ඉස්ලාමීය බැංකු සේවා පවත්වා ගැනීම පිණිස මුස්ලිම් සේවික සේවිකාවන් පිරිසක් අත්‍යාවශ්‍ය වේ. මේ නිසා සෑම බැංකුවකටම යම් නිශ්චිත ප්‍රතිශතයක් මුස්ලිම් සේවකයින් අවශ්‍යවේ. මේ ගණන කුඩා නම් ලොකු ගැටළුවක් නොවේ. එසේ නොවේ නම් එය අනිවාර්යයෙන්ම බැංකු ක්ෂේත්‍රයේ මුස්ලිම් ජාතිකයින්ට වැඩි ඉල්ලුමක් ඇතිවන්ට හේතුවක් වෙයි. එය නොවිය යුත්තකි. බැංකුවක සේවය කිරීම යනු අති විශාල පිරිසකගේ සිහිනයකි. හැම විශාල බැංකුවකටම දිනපතා ලැබෙන ලිපි ගොන්නෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් බැංකුව ප්‍රචාරය වත් නොකළ ඇබෑර්තු සඳහා වන විවෘත අයැදුම්පත්ය. මේ නිසා බැංකුවක සේවයට බඳවා ගැන්මේදී වාර්ගික පරිහාරියක් හෙවත් ඩිස්ක්‍රිමිනේෂන් එකක් නැතිවීම අනිවාර්යයෙන් යහපත් දෙයකි. එක් ජන වර්ගයකට බැංකු රැකියා අවස්ථා වලදී විශේෂත්වයක් හිමිවීම අනෙක් ජන වර්ගයන් තුළ දැඩි අසහනයක් ඇතිවන්ට හේතුවක් වේ. එය කිසිසේත් නොවිය යුතුය.

අවසාන වශයෙන් කවුන්ටර් ප්‍රශ්නය. මෙය අතිශයෝක්තියක් වන්ටද නොවන්ටද පිළිවන. කොමර්ෂල් බැංකුවේ වෙබ් අඩවියේ සඳහන් වන්නේ එම බැංකුව ඉස්ලාමීය බැංකු කටයුතු පිණිස ‘වෙනම කවුළුවක්’ (අ සෙපරේට් වින්ඩෝ) විවෘත කරන බවයි. මෙය වෙනම කවුන්ටරයක් විවෘත කිරීමට වඩා වෙනම චැනලයක් විවෘත කිරීම ලෙස හඳුනා ගත යුතුය සිතමි. පළමුවැන්න ගැටළුවකි. දෙවැන්නේ ප්‍රශ්නයක් නැත. කොටින්ම බාහිරව බලන විට බංකුවක ගණුදෙනුකරුවකුට ලැබෙන සේවයේ කිසිම පරිහාරියක් හෙවත් ඩිස්ක්‍රිමිනේෂන් එකක් නොවිය යුතුය.

මම අමාත්‍ය චම්පික රණවක යන අන්තයට ගොස් ඉස්ලාමීය බැංකු කටයුතු අත්හළ යුතුය නොකියමි. හැබැයි ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය ඇරැඹීම ව්‍යසනයකට මුලය ඔහු කියන විට ඊට පාර්ශිකව හෝ එකඟ වන්ට මට සිදුවේ. 'ව්‍යසනය' යන වචනය වෙනුවට 'අභියෝගය' යන වචනය යොදා ගන්ට මා කැමැතිය. මේ ඉතාම සීරුවෙන්, පාරදෘශ්‍යව, සියළුම පාර්ශ්වයන්හි අදහස් විමසා බලා කළ යුතු දෙයකි. එසේ නොවේ නම් එය තවත් භයානක කාල බෝම්බයක් වන්ට අනිවාර්යයෙන්ම ඉඩක් ඇත්තේය. එහිදී අමාත්‍ය රණවක නිවැරදිය. ඇත්තටම කවර හෝ හේතුවක් නිසා මේ ඔහු යම් පමණකට නිවැරදි ආස්ථානයක ඉන්නා, කණ කැස්බා විය සිදුරින් අහස දකින්නාක් සේ විරල අවස්ථාවකි.