“සෙනසුරු මාරුව” 2014 නොවැම්බර් 2 දා ද, 2015 ජනවාරි මාසයේදීද? - "When is the Saturn crossing- November 2014 or January 2015?"

- චානුක වත්තේගම -

මේ අවස්ථාවේ රටේ හා බ්ලොග් අවකාශයේ පවා එක්තරා මට්ටමකට සාකච්ඡාවට ගැණෙන ප්‍රශ්නයකි, මේ. සමහරවිට ජනාධිපතිවරණ දිනය නීර්ණය වැනි වැදගත් කාර්යයන්ට පවා මේ ප්‍රශ්නයෙහි  මූලය හේතු වන්ට ඇත.

මෙහි පිළිතුර සරලය. එසේම මෙහි එක දිනයක් තාරකා විද්‍යාව (Astronomy) අනුව හා අනෙක ජ්‍යොතිෂය (Astrology) අනුව කීම වැරදිය. මීට තාරකා විද්‍යාවෙහි සම්බන්ධයක් නැත. තාරකා විද්‍යාව "ග්‍රහයින්" , "රාශි" වලට ගමන් කිරීමක් ගැන කතා නොකරයි. තාරකා විද්‍යාවේද 'මේෂ', 'වෘෂභ'  වැනි වදන් කලාතුරෙකින් භාවිතා වුවද ඒ තාරකා පද්ධතීන් (Constellation) වශයෙන් විනා “රාශි” ලෙස නොවේ. මෙය තනිකරම ජ්‍යොතිෂයේ අභ්‍යන්තර ප්‍රශ්නයකි. කෙටියෙන් මේ ගැටළුව පහදා දෙන්ට උත්සාහ කරමි.

මෙය තේරුම් ගැනීම පිණිස ජ්‍යොතිෂයේ දැනට භාවිතා වන ගණිත ක්‍රමය වටහා ගත යුතු වේ. ජ්‍යොතිෂය බිහි වන්නේ තාරකා විද්‍යාව හෝ දුරදක්ණය බිහිවන්නට බොහෝ කාලයකට පෙර ආකාශ වස්තූන් යනු මොනවාද මිනිසාට අන්දෝ සංසාරයක් අවබෝධයක් නොවූ යුගයකය. රාත්‍රියට බලන්ට මෙගා ටෙලි නාට්‍ය නොතිබූ නිසා මිනිසා අහස් කුස නිරීක්ෂණයට වැඩි කාලයක් යෙදුවා විය හැකිය. තමන්ට ඉහළ නැඹිලියක් මුණින් නැවූවාක් මෙන් අහසෙහි ඔහු දෙයාකාරයක ආකාශ වස්තූන් දකියි. මින් පළමුවැන්න පිහිටීම නිශ්චිත ආකාශ වස්තූන්ය.  (අද අපි මේවා තරු බව දනිමු.) මේවායේ පිහිටීම දින, සති, මාස, වසර අනුව වෙනස් නොවේ. දෙවැන්න පිහිටීම වෙනස් කරන ආකාශ වස්තූන්ය. (මේ සූර්ය ග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහයන්ය.) මේවා තව මසෙකින්, වසරෙකින් ඇත්තේ අද දකිනා තැනෙන් වෙනස් තැනෙකය. හුදෙක් මේ නිරීක්ෂණය මත පමණක්ම පදනම්ව මිනිසා මේ නිගමනයට බසියි.

පොළොව තැටියකි. අහස ඒ මත නැවූ වළඳකි. මේ වළඳෙහි ඇතුළු පස විවිධ තරු රටා ඇඳ තිබේ. ග්‍රහ වස්තු මේ රටා අතර ගමන් කරයි. (රූපය 1)

රූපය 1: හීබ්රූ සංකල්පයට අනුව විශ්වය

පොළොව ගෝලයක් බව දැන ගැනීමෙන් පසුව මේ මුල් මොඩලය යම් පමණෙකින් වෙනස් වේ. නෑඹිලිය පොළොව මැදි කොට ගත් ගෝලයක් බවට පත් වෙයි. තරු රටා අනුව මේ ගෝලය කොටස් දොළහකට බෙදෙයි. (පසුව 'රාශීන්' වන්නේ මේවාය.) එහෙත් සියළු ග්‍රහ වස්තූන් (සූර්යයාද ඇතුළුව) පෘථිවිය වටා භ්‍රමණය වේය යන මූලික සංකල්පයේ වෙනසක් නොවේ. ජ්‍යොතිෂයට මුල් වන්නේ මේ පෘථිවි කේන්ද්‍රීය මොඩලයයි. එය හඳුවනු ලබන්නේ Celestial sphere හෙවත් ඛගෝලය ලෙසිනි. ඛගෝලය පිළිබඳ වැඩි විස්තර පහත ලින්ක් වලින් දැන ගත හැකිය සිතමි.

1. ඛගෝලය හා ඛගෝල අක්ෂ පද්ධතිය (Celestial sphere and Celestial coordinates)
2. ඛගෝලය
3. Celestial sphere
4. The Celestial Sphere

ඇත්තටම ඛගෝලය යනු ජ්‍යොතිෂයේ පමණක් නොව පැරැණි තාරකා විද්‍යාවේද කොටසකි. එක් යුගයෙක නාවික ගමනාගමනයේදී දුර හා දිශාව නීර්ණය කිරීම වැනි ප්‍රායෝගික කාරණා පිණිස පවා ඛගෝලය උපකාර කොට ගෙන ඇත. නමුත් 1543 දී, ඔහුගේ මරණයට කෙටි කලකට පෙර, නිකලස් කොපර්නිකස් පළ කරන පොතක් නිසා තාරකා විද්‍යාව හා ජ්‍යොතිෂය අතර වූ සම්බන්ධය බිඳී යයි. (කොපර්නිකස් ගැනත් මේ පොත ගැනත් රසවත් කතා රාශියක් වුව මේ ඒ ගැන කථා කරන්ට අවකාශය නොවන හෙයින් නොසළකා හරිමි.)  ග්‍රහයින් පොළොව වටා නොව සූර්යයා වටා භ්‍රමණය වන්නේය මතය (සූර්ය කේන්ද්‍ර වාදය) ඉදිරිපත් කරන්නේ කොපර්නිකස්ය. තාරකා විද්‍යාව මේ නව මතය පිළි ගන්නා අතර ජ්‍යොතිෂය පැරැණි පෘථිවි කේන්ද්‍ර වාදයෙහිම එල්ලී සිටියි.

තාරකා විද්‍යාවේ මින් පසු ප්‍රගමණය අපි දනිමු. නමුත් ජ්‍යොතිෂයේ ප්‍රගමණය සාපේක්ෂව සැඟවුණු කාරණාවකි. 'රාහු' හා 'කේතු' සම්බන්ධ ගණනය කිරීම් එතුළට ඇතුළු වන්නේ මෙයින් පසු විය යුතුය සිතමි. (සංකල්ප ලෙස නම් මේවා මේවා ඊට වඩා බොහෝ පැරණිය.) මේ ජ්‍යොතිෂය ඛගෝලය කොයි තරම් සීරියස් ගත්තාද කියන්ට උදාහරණය. 'රාහු' හා 'කේතු' යනු ඛගෝලය මත හිරු හා සඳුගේ වෘත්තාකාර පථයින් එකිනෙක හා ඡේදනය වන ලක්ෂයන්ය. (රූපය 2) සැබැවින් මෙවැනි ඡේදනයක් සිදු නොවේ. හිරු ඇත්තේ සඳුගෙන් (පෘථිවියේ චන්ද්‍රයාගෙන්) බොහෝ ඈතය. ඒවායේ පථයින් ඡේදනය නොවේ. එනිසා තාරකා විද්‍යාවට අනුව රාහු හා කේතු අර්ථ නොදැක්වේ. කොටින්ම එබඳු ලක්ෂ්‍ය දෙකක් අවකාශයේ නොපවතියි. නමුත් අප කථාකළ මොඩලය අනුව ඛගෝල පෘෂ්ඨයේ එවන් ගතික ලක්ෂ්‍ය දෙකක් සලකුණු කොට ගන්ට එය බාධාවක් නොවන අතර ඒවායේ පිහිටීම ගණනය කරන්ටද පිළිවන. හරියටම ගණනය කරන්නේ නම් රාහු හා කේතු පිහිටීම සෙවීම වඩා සංකීර්ණ විය යුතුය. F(r) = F(s,m) හා F(k) = F(s,m) හෙයිනි. ජ්‍යොතිෂය ගණනයේදී මේ සංකීර්ණතාව සැලකිල්ලට ගන්නේද නොදනිමි.

රූපය 2: රාහු හා කේතු ඛගෝල මොඩලයට අනුව අර්ථ දැක්වීම

මෙතැන් පටන් පැහැදිලි කිරීම පහසුය. ග්‍රහ මාරුවක් යනු ඛගෝලයේ පෘෂ්ඨය මත 'පෘථිවිය වටා' ගමන් කරන 'ග්‍රහයකු' (රාහු හා කේතු ඇතුළුව) සමාන කොටස් දොළහකට බෙදන ලද ඛගෝල පෘෂ්ඨයේ එක් කොටසක (රාශියක) සිට තව එකකට මාරු වීමකි.

මේ 'ග්‍රහ මාරුවේ' දින පිළිබඳව නොඑකඟතාවයක් ඇති වන්නේ ඇයි? මීට හේතුව සරලය. ඛගෝල මොඩලය සැලකිල්ලට නොගන්නා කරුණු ගණනාවක් තිබේ. උදාහරණයක් හැටියට ග්‍රහයන්ගේ චලිතය ගණනය කිරීමේදී ජ්‍යොතිෂය යොදා ගන්නේ ආසන්න අගයන් විනා නිවැරදිම අගයන් නොවේ. (උදාහරණයක් හැටියට රාශි චක්‍රය සම්පූර්ණ කිරීම පිණිස සෙනසුරු ගන්නා කාලය ජ්‍යොතිෂය විසින් වටයනු ලබන්නේ වසර තිහක් ලෙසිනි. සත්‍ය වශයෙන්ම එය වසර 29.4571 කි.) මේ හැරුණු විට කාලයත් සමඟ ග්‍රහයන්ගේ ගමන වේගවත් හෝ මන්දගාමී වෙයි. මේනිසා රාශි චක්‍රය සම්පූර්ණ කරන්ට ග්‍රහයකු ගන්නා කාල සීමාව ජ්‍යොතිෂයේ ගණන් ගැනෙන්නාක් සේ නියතයක් නොවේ. මේ සියල්ල නිසා ග්‍රහ මාරුවක් පැරැණි ක්‍රමයකට ගණනය කිරීමෙන් ලැබෙන උත්තරය හා සැබෑ උත්තරය අතර සුළු වෙනසක් තිබිය හැකිය. මතක හැටියට, අනුර සී. පෙරේරා කරන පැහැදිළි කිරීම් වලට අනුව මේ සුළු වෙනසද වැඩිවෙමින් යයි. මීළඟ සෙනසුරු මාරුවේදී එය මාස තුනකට වඩා වැඩි වනු ඇත.

සරල ප්‍රායෝගික උදාහරණයකින් විස්තර කරන්නේ නම් මෙසේය. ගාල්ල කොළඹ අධිවේගී මාර්ගයේ දුර අපි දනිමු. අධිවේගී මාර්ගයේ රථයක වේගය යම් දන්නා මට්ටමකින් පවත්වා ගන්නා රියැදුරකුට මේ වේලාවට කොළඹින් (කොට්ටාවෙන්) ගමන් අරඹන්නේ නම් මේ වෙලාවට ගාල්ලට (පින්නදූවට) ළඟා විය හැකිය ගණනය කළ හැකිය. එහෙත් එහි තේරුම අප අනිවාර්යයෙන්ම ඒ මොහොතෙහි ගාල්ලට ළඟා වන බවද? නැත. මේ මොඩලය යම් යාන්ත්‍රික දෝෂයක් නිසා රථය නවත්වන්ට වීමේ සම්භාවිතාව සැලකිල්ලට නොගනියි. හදිසියේ වැටෙන් රිංගා ගත් බල්ලකු පාර හරහා පනින්ට ඇති ඉඩද සැලකිල්ලට නොගනියි. එසේ හෙයින් ගණනය කිරීම හා සැබෑව අතර වෙනසක් වේ.

නැවත කියමි. මෙය තාරකා විද්‍යාව සම්බන්ධ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. තාරකා විද්‍යාව ඛගෝල මොඩලය ඉවත දමා බොහෝ කල්ය. තාරකා විද්‍යාවේ ප්‍රායෝගික වශයෙන් එය අද භාවිතා වේ නම් ඒ ඉතාම සුළු වශයෙන් විය යුතුය. අනෙක තව දුරටත් තාරකා විද්‍යාව පෘථිවි කේන්ද්‍රීය නොවේ.

ග්‍රහ මාරුව ඇත්තටම වන්නේ කවදාද? මීට පිළිතුරු සොයා ගන්ට අඩු ගණනේ අහස බැලිය යුතු වත් නැත. ‘Saturn’s position’ කියා image search එකක් කරන්න. පහසුව තකා මා ලද ප්‍රතිඵල කිහිපයක ලින්ක් පහත දක්වමි. ග්‍රහ මාරුවක් වන්නට නම් සෙනසුරු රාශි චක්‍රයේ ඔරලෝසු සවස හතර (හෙවත් 16 h) වෙත පැමිණිය යුතුය. (රාශි චක්‍රය තුළ ග්‍රහයන්ගේ කෝණික පිහිටීම මනින්නේ පැය, මිනිත්තු හා තත්පර වලිනි. රාශි දොළහක් නිසා එක් රාශියකට හරියටම පැය දෙකක් වැටෙයි.) සෙනසුරු තවම ඒ වෙත ආසන්න වී නැති බව මේ තොරතුරු පැහැදිළිව දක්වයි.

 

1. The Position of Saturn in the Night Sky, 2014 to 2022
2. Live Position: Major Bodies:Saturn
3. Saturn's path across the night sky in 2014

ඔබ ජ්‍යොතිෂය දැඩිව විශ්වාස කරන්නේ නම් ඔබට දැන් විකල්ප දෙකක් ඇත. එක්කෝ අහස අමතක කොට පැරැණි ගණනය කිරීම් ගැන විශ්වාසය තබන්න. නැතිනම් පලාඵල විස්තර වලට මාස තුන බැගින් එකතු කර ගන්න. (උදාහරණයක් ලෙස ඔබට යම් අපල කාලයක් ආරම්භ වන්නේ 2016 මාර්තු මාසයේය යමකු කියන්නේ නම් එය 2016 ජූනි ලෙස ගණන් ගන්න.) නොවැම්බර් දෙවැනිදා සෙනසුරු මාරුවක් වූයේය යනු ඔප්පු කරන්ට බැරි කාරණාවකි. 2015 සෙනසුරු මාරුවක් වන්නේය යන්න දුරදක්ණයක් ආධාරයෙන් පහසුවෙන් ඔප්පු කරන්ට හැකි කාරණාවකි.